Հայաստանի խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանի՝ «Ազատություն» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում, որը հրապարակվել է 2024 թվականի հոկտեմբերի 19-ին, Սիմոնյանը հայտարարել է, որ Ադրբեջանի պնդումները Լեռնային Ղարաբաղի վերաբերյալ ունեն միջազգային իրավունքի հիմք: Նա հայտարարեց.
«Հարձակվել Ղարաբաղի վրա և Հայաստանից տարածքներ օկուպացնելը տարբեր բաներ են իրավունքի տեսակետից։ Ադրբեջանն արեց Ղարաբաղում մի գործողություն, որի տակ ինքն ուներ առնվազն 3-4 ՄԱԿ-ի բանաձև»:
Միավորված ազգերի կազմակերպության Անվտանգության խորհրդի այս բանաձևերից ոչ մեկը ներում չի շնորհում ադրբեջանական որևէ «գործողության», որը հանգեցրել է սովի, Լեռնային Ղարաբաղի հայերի էթնիկ զտման և հետագա մշակութային ոչնչացման:
Սիմոնյանի հայտարարությունները Հայաստանում և սփյուռքում որոշակի անհանգստություններ են առաջացրել, բայց զայրույթի հիմնական պատճառը Սիմոնյանի կողմից Ադրբեջանի՝ Լեռնային Ղարաբաղը գրավելը ակնհայտ արդարացնելն էր: Թեև Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի նվաճումը ավարտված է թվում, Ադրբեջանը ներկայումս օկուպացրել է ավելի քան 200 քառակուսի կմ Հայաստանի տարածքից: Առաջարկում եմ ծանոթանալ ՄԱԿ-ի ԱԽ-ի այս բանաձևերին, որոնք, ըստ երևույթին, ո՛չ Սիմոնյանը, ո՛չ Սիմոնյանի պնդումներից շփոթվածները չեն ընթերցել:
Քննարկվող բանաձևերն են՝ 822, 853, 874, 884:
ՄԱԿ ԱԽ 822 բանաձև… վերաբերում է օկուպացիոն ուժերի դուրս բերմանը Ադրբեջանի Հանրապետության Քելբաջարի շրջանից և վերահաստատում է «տարածաշրջանի երկրների ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության նկատմամբ հարգանքը» և «միջազգային սահմանների անխախտելիությունն ու տարածքներ ձեռք բերելու նպատակով ուժի կիրառման անթույլատրելիությունը»: Ադրբեջանը ներկայումս խախտում է վերջինս:
ՄԱԿ ԱԽ 853 բանաձևը… «դատապարտում է Աղդամի շրջանի և Ադրբեջանական Հանրապետության վերջերս բռնազավթված այլ շրջանների գրավումը» և «տարածքներ ձեռքբերելու նպատակով ուժի կիրառման անթույլատրելիությունը»: Ադրբեջանը ներկայումս խախտում է վերջինս:
ՄԱԿ ԱԽ 874 բանաձևը… կոչ է անում իրականացնել Անվտանգության խորհրդի 822 (1993) և 853 (1993) բանաձևերը և «տարածքներ ձեռք բերելու նպատակով ուժի կիրառման անթույլատրելիությունը»: Ադրբեջանը ներկայումս խախտում է վերջինս:
ՄԱԿ ԱԽ 884 բանաձևը… դատապարտում է կողմերի միջև հաստատված հրադադարի վերջին խախտումները և կոչ է անում Հայաստանի կառավարությանը օգտագործել իր ազդեցությունը՝ հասնելու Լեռնային Ղարաբաղի հայերի զիջողականությանը: Այն վերահաստատում է «միջազգային սահմանների անխախտելիությունն ու տարածքներ ձեռք բերելու նպատակով ուժի կիրառման անթույլատրելիությունը»: Ադրբեջանը ներկայումս խախտում է վերջինս:
Ընդհանրապես, պետական պաշտոնյաները հաճախ են տարածում պնդումներ, որոնք հիմնված չեն փաստերի վրա, ենթադրելով, որ սովորական քաղաքացին երբեք չի փորձի ստուգել այն, ինչ պնդում են:
Հանրային անտարբերությունը պետական պաշտոնյաների ոչ ճշգրիտ հայտարարությունների նկատմամբ բխում է մի քանի փոխկապակցված գործոններից: Այդ գործոնները ստեղծում են հասարակական մի միջավայր, որտեղ անճշտությունները հանդուրժվում կամ անտեսվում են և այդպիսով նվազեցնում պետական պաշտոնյաների պատասխանատվությունը:
Ժամանակի ընթացքում անընդհատ ապատեղեկատվություն ստանալը հանգեցնում է հասարակության անտարբերությանը և անզգայացմանը: Մարդիկ կկարծեն, որ անճշտություններն այնքան տարածված են, որ այլևս դրանց մասին անհանգստանալու կամ դրանց դեմ գործողություններ կիրառելու կարիք չկա:
Քաղաքական գործիչների և կառավարության նկատմամբ ընդհանուր անվստահությունը զարգացնում է այն համոզմունքը, որ բոլոր պաշտոնյաները ստում կամ չափազանցնում են՝ հասարակության մոտ առաջացնելով համակերպվածություն և ցինիզմ:
Խիստ բևեռացված միջավայրերում անհատները սովորաբար հետևում են միայն իրենց համոզմունքներին համահունչ հայտարարությունների՝ անտեսելով անճշտությունները, եթե դրանք ծառայում են իրենց գաղափարական օրակարգին:
Նորությունների և հայտարարությունների մշտական տարափը կարող է ճնշել մարդկանց, ինչը ավելի քիչ հավանական է դարձնում նրանց տեղեկատվության հետ քննադատորեն առնչվելը:
Քաղաքացիական պարտականությունների նկատմամբ հետաքրքրության բացակայությունը կարող է հանգեցնել պետական պաշտոնյաների գործողություններն ամբողջովին անտեսելուն, ինչը տանում է նրանց հայտարարություններն ավելի քիչ ուսումնասիրելուն: Սա հատկապես հատուկ է այն հասարակություններին, որոնք չունեն իրենց գործոնը փոփոխություններում:
Շատ անհատներ ավելի շատ առաջնահերթություն են տալիս իրենց անձնական կամ տեղական մտահոգություններին, քան ազգային քաղաքականությանը՝ համարելով, որ պետական պաշտոնյաների հայտարարությունները կապ չունեն իրենց առօրյա կյանքի հետ:
Մարդկանց կառավարության անդամ ընտրվելը երաշխիք չէ, որ նրանք ամենալավն ու ամենախելացին են: Նշանակվողները, որպես կանոն, քաղաքական ծառաներ են: Այնուամենայնիվ, բոլոր նման բյուրոկրատները խրախուսվում են հասարակական ինքնաբավությամբ: Ժողովրդավարական հասարակության մեջ պետական պաշտոնյաներից հաշվետվություն պահանջելը շատ կարևոր և էական նշանակություն ունի ժողովրդավարական կառավարման առողջ և կայուն պահելու համար: Հաշվետվության ստուգումն օգնում է կանխել կոռուպցիան և իշխանության չարաշահումը: Պաշտոնյաներին պատասխանատվության ենթարկելով իրենց որոշումների համար՝ ժողովրդավարական երկրները կարող են կանխել ոչ էթիկական վարքագիծը և վստահեցնել, որ իշխանությունը չկենտրոնանա մի քանիսի ձեռքում: Հաշվետվությունը նպաստում է թափանցիկությանը՝ թույլ տալով քաղաքացիներին տեղեկացված լինել կառավարության գործողությունների և քաղաքականության մասին: Իրազեկ ժողովուրդն ավելի լավ է պատրաստված քաղաքացիական գործունեությամբ զբաղվելուն, իրենց իրավունքների պաշտպանությանը և ընտրությունների ժամանակ կիրթ որոշումներ կայացնելուն:
Նույնիսկ եթե անհատները կամ խմբերը չունենան կարողություն կամ ուժ՝ նախաձեռնելու, ազդելու կամ փոփոխություններ իրականացնելու, պատասխանատվություն պահանջելու իրենց կառավարությունից կամ հասարակությունից, 21-րդ դարում պասիվ լինելուց անշուշտ կօգտվեն իշխանության դիրքերում գտնվողները:
Դավիթ Դավիդյան, դասախոս Հայաստանի Ամերիկյան Համալսարանում: Նա ավելի քան տասը տարի աշխատել է խոշոր բարձր տեխնոլոգիական ընկերություններում՝ զբաղվելով տեխնիկական վերլուծությամբ: Բնակվում է Երևանում, Հայաստանում:
Թարգմանիչ՝ ԱԻ
